شیوه تربیت کودک و اهمیت فرزند پروری

تربیت کودک چیست؟

شیوه تربیت کودک به مجموعه‌ای از فعالیت‌ها گفته می‌شود که هدف آن بهبود رفتار و شخصیت کودک است. تربیت کودک یک فرایند طولانی و پیچیده است که نیازمند صبر، توجه و تلاش است. اگر ابعاد مختلف تربیت به کمک پدر و مادر و به شیوه‌ای کاملا موثر انجام شود، می‌تواند به رشد و توسعه فردی، اجتماعی و عاطفی کودکان کمک کند و موفقیت آن ها را در بزرگسالی، تضمین نماید.

اهمیت فرزند پروری برای سلامت روانی و جسمی کودکان بسیار بالاست. در طی دوران کودکی، فرزندان به اندازه کافی حمایت و محبت نیاز دارند تا رشد و توسعه صحیح خود را تجربه کنند. توجه و محبت والدین به کودکان، باعث افزایش اعتماد به نفس، ارتباطات اجتماعی بهتر و رشد شخصیتی آنها می‌شود. به عنوان والدین، باید برای کودکان خود وقت کافی بگذارید و به آنها توجه کنید. همچنین، باید به کودکان خود احترام گذاشته و به آنها اجازه دهید که نظرات خود را بیان کنند.

شیوه تربیت کودک نیازمند دقت و توجه بالایی است. در این مسیر باید به کودکان خود نشان دهید که چطور مسئولیت پذیری و احترام به دیگران را یاد بگیرند. همچنین، باید به کودکان آموزش دهید که چگونه با احساسات خود و دیگران برخورد کنند و از رفتارهای ناپسندشان پیشگیری نمایند. در کنار این عوامل، آموزش روبرویی با موقعیت‌های دشوار و تنش زا نیز از دیگر مواردی است که آن در راستای تربیت کودک، ضرورت دارد.

در کل، تربیت کودک یک فرایند پیچیده است که نیازمند صبر، توجه و تلاش است. تربیت کودکان، به والدین کمک می‌کند تا بهترین شرایط را برای رشد و توسعه اجتماعی فرزندانشان را فراهم کنند و آنها را برای زندگی در بزرگسالی آماده نمایند.

اهمیت فرزند پروری

فرزند پروری یکی از چالش برانگیزترین وظایف زندگی والدین است. تنظیم قوانین پایه تربیت، به کودک مسئولیت‌پذیری و نظم را می‌آموزد. کودک برای ایجاد روابط مثبت با خانواده، دوستان و همکاران، بالغ‌تر می‌شود. او یاد می گیرد که چگونه با ناملایمات کنار بیاید و خودکفا شود. والدین فرزندان خود را تشویق می کنند تا در مورد مشکلات خود صحبت کنند.

فرزند پروری یک فرایند طولانی و پیچیده است که به منظور شکل‌گیری شخصیت کودکان صورت می‌گیرد. این فرایند شامل بسیاری از عوامل است که در طول رشد و توسعه کودک تأثیر مستقیم دارند. برخی از این عوامل عبارتند از:

•  حضور والدین در زندگی کودک
• ارائه محبت و عشق به کودک
• توجه به نیازهای کودک
• ارائه حمایت و امنیت به کودک
• تقویت خودکنترل
• ارائه تحسین و تشویق به کودک
• ارائه محیطی مناسب برای رشد و توسعه کودک

والدین به طور مستقیم بر رفتار پسران و دختران خود تأثیر می‌گذارند. انواع فرزند پروری که برای کودکان استفاده می‌شود، نحوه زندگی و رشد آنها را تعیین می کند. به همین دلیل، ترویج سبک فرزندپروری مثبت اهمیت دارد تا رشد کودکان سالم باشد. برعکس، فرزند‎پروری منفی می‌تواند پیامدهای مخربی بر رشد کودک داشته باشد و بزرگسالی آنها را تحت تاثیر قرار دهد. پس اگر می‌خواهید خودتان را وقف کودک کنید و دانش حرفه‌ای بیشتری را جمع‌آوری نمایید، نیاز است که با شیوه های مثبت تربیت کودک آشنا شوید.

شیوه‌های تربیت صحیح کودک

امروزه تربیت صحیح کودک، از عوامل متعددی تاثیر می‌پذیرد و بدون شک توجه به تمامی این عوامل، مهم و ضروری است. شیوه‌های تربیت کودک، بسته به فرهنگ و سنت جامعه، متفاوت هستند. با این حال، برخی از شیوه‌های تربیتی که در بسیاری از جوامع مشترک اند، عبارتند از:

• شیوه تربیت مثبت

  روش تربیت مثبت، یک شیوه تربیت پایدار است که بر مبنای تشویق و تحسین کودکان استوار است. در این شیوه، والدین به جای تنبیه کودکان برای رفتار نامطلوب، رفتار مطلوب را تحسین می‌کنند. این شیوه تربیت، به کودکان کمک می‌کند تا به راحتی با موقعیت‌های مختلف مواجه شوند و توانایی خودکنترلی پیدا کنند.

• شیوه تربیت سخت

  روش تربیت سخت، روشی است که بر مبنای تنبیه کودکان برای حذف رفتار نامطلوب استوار است. در این شیوه، والدین به جای تحسین رفتار مطلوب، به کودکان خشونت می‌آموزند. این شیوه تربیت، به کودکان آسیب رسانده و باعث شکست خودکنترلی آن‌ها می‌شود.

• شیوه تربیت دموکراتیک

  اگر بین والدین و کودک همکاری و هماهنگی ایجاد شود، روش تربیت دموکراتیک شکل می‌گیرد. در این شیوه، والدین به کودکان خود، احساس اعتماد به نفس می‌دهند و آن‌ها را به تصمیم‌گیری های مستقل تشویق می‌کنند.

• شیوه تربیت اجتماعی

  زمانی که والدین تصمیم بگیرند که کودک خود را بر مبنای تعلیم و تربیت اجتماعی تربیت کنند، روش تربیت اجتماعی شکل می‌گیرد. طی این روش، والدین به کودکان خود احساس مسئولیت اجتماعی و احترام به دیگران را آموزش می‌دهند.

• شیوه تربیت خودکار

  شیوه تربیت کودک به صورت خودکار، یکی از معروف‌ترین روش‌های تربیتی نوین است و بر مبنای خودآموزی کودکان استوار است. در این شیوه، والدین به کودکان خود، فرصت می‌دهند تا خودشان رفتار مطلوب را یاد بگیرند و توانایی شناخت رفتار مطلوب از رفتار نامطلوب را پیدا کنند.

نقش والدین به عنوان الگو

تاکنون در خصوص نقش والدین و اهمیت آنها در شیوه تربیت کودک، صحبت‌های زیادی به میان آمده است. مسلما کودکان نوپا بدون کمک والدین به مرحله بزرگسالی نمی‎رسند. آزمایش‌ها نشان داده‌اند که وقتی بچه‌های کوچک عشق و صمیمیت والدین را ندارند، مشکلات رفتاری در آنها به سرعت شروع می‌شوند. الگوبرداری یکی از جنبه‌های مهم تربیت و رشد کلی کودک است. چه بخواهید و چه نخواهید، کودکان آینه والدین می‎شوند.

کودکان نوپا در درجه اول از طریق تقلید یاد می‎گیرند. آزمایش‌هایی که در مقایسه کودکان نوپا و کودکان بالاتر از 5 سال انجام شده است، نشان می‎دهد که افزایش هوشی که انسان در طول رشد متحمل می‌شود، اساساً مبتنی بر تقلید است. پس می‌توان گفت رفتار کودکان نیز تحت تاثیر خانواده است. بنابراین لازم است که در فرایند تقلید کودک، به برخی موارد توجه کنید:

• عملکرد الگوی مادر و پدر

  خانواده محیط اجتماعی است که به عنوان قوی‌ترین الگو عمل می کند. کودکان نوپا قبل از اینکه شروع به صحبت کرده و کلمات برای آن ها معنی پیدا کند، ویژگی‌ها و حالات روحی را تجربه می‎کنند. بسیاری از کودکان نوپا به سرعت از قیافه عبوس پدر یا حالت شاد مادرشان تقلید می‌کنند زیرا در کودکی نقش اعمال ناخودآگاه بسیار زیاد است. کودکان از شیوه غذا خوردن پدر و مادر، واکنش به اتفاقات مختلف و میزان استرس آنها تقلید می کنند.

• اقتدار باعث احترام نمی شود

  طی فرایند شیوه تربیت کودک، رفتار اکیداً مستبدانه بیشتر از احترام، استرس ایجاد می کند. کودک همچنین رفتار متعارض مادر و پدر را تقلید می کند. اگر پدر و مادر در برخورد با یکدیگر محتاط باشند، لحن آرام خود را حفظ کنند و نشان دهند که می توانند عذرخواهی کنند، به سرعت این موضوع توسط کودک تقلید می‌شود و در وجود او شکل می‎گیرد.

اهمیت نقش مادر در روش تربیت

مادری یکی از مهم‎ترین نقش‌هایی است که یک زن در طول زندگی خود ایفا می‎کند. این نقش از بدو تولد آغاز می‎شود و همزمان با بزرگ شدن کودک، مهم‎تر و پیچیده‎تر می‎شود. به طوری که نقش یک مادر با نقش پدر در تربیت فرزندان ادغام شده و نسلی مستقل، آگاه و پرورش یافته به وجود می‎آورد. از برجسته‎ترین نقش‎هایی که مادر در تربیت فرزندان خود ایفا می‎کند عبارتند از:

• رشد جنبه‌های اجتماعی کودکان

  در فرایند فرزند پروری، مادر با شرکت دادن کودک در فعالیت‌های اجتماعی، آموزش ارتباط با گروه همسالان، رفت و آمد با خویشاوندان و ... نقش مهمی را در رشد جنبه‌های اجتماعی کودک ایفا می‎کند.

• رشد جنبه‌های عاطفی کودکان

  طی شیوه تربیت کودک، مادر نقش مهمی در رشد جنبه‌های عاطفی فرزندان بر عهده دارد و به آنها عشق، لطافت، محبت و تمام احساساتی را که تضمین کننده رشد عاطفی و روانی سالم است، می‌آموزد. علاوه بر این، به کودک یاد می‌دهد که چگونه احساسات خود را درک و ابراز کند.

• آموزش استقلال و خوداتکایی به کودکان

  مادر نقش مهمی در آموزش استقلال و خوداتکایی به فرزندان و چگونگی رشد شخصیت، رشد نقاط قوت و غلبه بر نقاط ضعف دارد و اوست که استعدادها و خلاقیت‌های کودک را کشف و برای بهبود و شکوفایی آنها تلاش می‎کند.

• ایجاد فضای خانوادگی مناسب برای رشد کودکان

  مادر با ایجاد فضایی آرام و باثبات، نقش مهمی در شیوه تربیت کودک دارد و از رشد و توسعه کودک در همه جنبه ها اعم از جسمانی، روانی، علمی، اجتماعی و عاطفی، حمایت می کند. اگر دقت کرده باشید، کودکانی که در خانواده های متزلزل بزرگ می شوند، اعتماد به نفس پایین تری دارند. همچنین جنبه های اجتماعی و عاطفی کودکانی که والدین آن ها به طور مداوم کشمکش و درگیری دارند، به طور کامل رشد نمی‎کند.  

اهمیت نقش پدر در تربیت

با وجود اینکه در گذشته بسیاری از پدران خود را به عنوان نان آور خانواده معرفی می کردند، امروزه این تصویر به طور قابل توجهی تغییر کرده است. اکثر پدران دوست دارند در شیوه تربیت کودک نقش داشته باشند و مراقب فرزند خود باشند. آنها تأثیر زیادی در انتخاب شغل بعدی کودک، عزت نفس و رفتار اجتماعی او دارند و همچنین همبازی‌های خوبی هستند.

آیا تا به حال فکر کرده اید که به عنوان یک پدر چه نقشی در خانه خود دارید و چه تاثیری در شیوه تربیت کودک خود می گذارید؟ بیایید با یک پاسخ ساده شروع کنیم: اهمیت پدر بسیار زیاد است! شما در خانه و خانواده خود نقش‌های بی شماری را ایفا می‎کنید. آخرین باری که به فرزندانتان لبخند زدید کی بود؟

آخرین باری که به فرزندان خود تأیید، تصحیح و اطمینان دادید چه زمانی بود؟ اگر اخیراً آن را انجام نداده‌اید، همین الان آن را انجام دهید و ببینید چه اتفاقی می‌افتد. چه چیزی را متوجه شدید؟ آیا چهره فرزندتان لبخند زد؟ آیا فرزند شما واکنش نشان داد و رفتار خود را بلافاصله تغییر داد؟

حضور پدر در تربیت امری اساسی است زیرا آموزش نحوه زندگی و تنظیم حالات عاطفی تنها وظیفه مادر نیست. واضح است که فرزندان برای شادکامی به هر دو والد به عنوان ارکان اساسی نیاز دارند. بیایید دلایلی را ببینیم که چرا داشتن پدر در تربیت فرزندان مهم است:

• در آغوش گرفتن پدر عمیقا آرامش بخش است و حس امنیت را برای کودک ایجاد می‎کند.
• لبخندهای یک پدر می‎تواند شادی و اعتماد به نفس را به کودک منتقل کند.
• گذراندن وقت با پدر سرگرم کننده است زیرا پدران می توانند همبازی‌های خوبی برای بچه‌ها باشند.
• راهنمایی های یک پدر می‎تواند زندگی کودک را تغییر دهد و جهت رشد او را عوض کند.

کلیدهایی برای تربیت صحیح کودک

• در تربیت کودک، هم راستا باشید.

  مهمترین چیزی که باید به آن توجه کنید، توافق متقابل والدین یا افرادی است که مسئولیت شیوه تربیت کودک را بر عهده دارند. به عبارت دیگر، در شیوه تربیت فرزند، لازم است که والدین با یکدیگر هماهنگ و همسو باشند تا از بروز هرگونه تعارض در فرزند جلوگیری به عمل بیاید.

• به نیازهای کودک خود احترام بگذارید.

  همانطور که کودک رشد می کند، مجموعه رفتارهای او نیز رشد می کند. در این مواقع، کودک واکنش های رفتاری مختلفی را از خود نشان می دهد. برای مثال به گریه کردن یا قهر کردن با والدین متوسل می شود. اما باید دریابیم علت این کار چیست و کودک چه می خواهد؟ بیشتر اوقات مشکل در رفتاری نیست که آنها نشان می‌دهند، بلکه در پاسخی است که والدین به این موقعیت‌ها نشان می دهند. تنبیه کودک در فرآیند تربیت اگرچه لازم است اما به واسطه آن همیشه اثر مورد نظر حاصل نمی شود. بنابراین زمانی که یک امر نتیجه مورد انتظار را ندارد، باید پاسخ را تغییر داد زیرا آن پاسخ ممکن است در موقعیت های دیگر مفید باشد.

• قدرت حل مسئله کودک را تقویت کنید.

  اگر به کودکان کمک کنیم تا خود را با قوانین تطبیق دهند، رشد فکری آنها را تسهیل می کنیم. همچنین مهم است که به آن ها اجازه دهیم تا خودشان در این محدوده‌ها تصمیم بگیرند. مثلاً اجازه دهیم لباس هایشان را خودشان انتخاب کنند. به این ترتیب، ظرفیت حل مسئله آنها افزایش می یابد، زیرا زمانی که ما در تمامی مواقع به جای کودک تصمیم گیری کنیم، فرصت ها را برای رشد و توسعه فکری او از بین می بریم و قدرت حل مسئله را از کودک سلب می کنیم.