هنگامی که نوزادی متولد میشود ، بسیار بی‌دفاع و آسیب پذیر است. او هیچ‌گونه توانایی‌ای برای مواظبت از خود ندارد اما در چنین شرایطی برخی از بازتاب‌ها و رفلکس‌ها می‌توانند به او کمک کنند تا بهتر با محیط سازگار شود. رفتارهایی که در نتیجه این رفلکس‌ها اتفاق می‌افتند کاملا غیر ارادی هستند. به عنوان مثال وقتی انگشت خود را درون دهان نوزاد می‌گذارید، او به این فکر نمی‌کند که چه کاری انجام دهد، بلکه سریعا رفلکس مکیدن در او فعال میشود و به صورت غیر ارادی شروع به مکیدن می‌کند.
نوزاد با بازتاب‌های متنوع و زیادی متولد میشود که بعضی از آنها در عرض چند هفته ناپدید می‌شوند اما بعضی دیگر تا ماه‌ها، سال‌ها و حتی تا آخر عمر باقی می‌مانند. به عنوان مثال کودک تازه متولد شده در مواجهه با نور شدید چشم‌هایش را می‌بندد. این رفتار که در بزرگسالان هم دیده میشود، نوعی از بازتاب‌های غیر ارادی است که تا آخر عمر هم ادامه می‌یابد و به آن بازتاب پلک زدن می‌گویند.
اما این نکته اهمیت دارد که هر کدام از بازتاب‌ها در زمان مخصوص به خود ظاهر شوند و در زمان طبیعی خود ناپدید شوند. اگر این رفلکس‌ها بیش از زمان مقرر باقی بمانند یا زودتر از بین بروند، می‌توانند نشان دهنده انواع مشکلات مغزی و عصبی باشند. بنابراین مهم است که این رفلکس‌ها را بشناسید و با انواع آنها و بازه زمانی مخصوص هر کدام آشنا شوید.
شش بازتاب مهم و اولیه نوزاد
به طور کلی نوزادان یک سری رفتارها را به صورت غریزی انجام می‌دهند که به زنده ماندن و بقای آنها کمک می‌کند، که به این رفتارها بازتاب یا رفلکس می‌گویند. به محض تولد نوزاد می‌توانید انواع بازتاب‌ها را در او مشاهده کنید، اگرچه ممکن است نام آنها را ندانید. در ادامه لیستی از این رفلکس‌ها ارائه میشود، تا بتوانید تمامی رفتارهای نوزاد خود را در میان آنها جستجو کنید و با انواع آنها آشنا شوید.
بازتاب مکیدن
بازتابی که بلافاصله بعد از تولد نوزاد مشاهده خواهید کرد، این است که آنها می‌خواهند هر شی‌ای که در دهانشان قرار می‌گیرد را به صورت موزون بمکند. نوزاد از هنگامی که یک جنین 14 هفته‌ای در رحم مادرش بوده، تمرین مکیدن را شروع کرده است. اگر در این دوره آزمایش سونوگرافی را انجام داده باشید، احتمالا او را درحالی که انگشت شستش را در دهان گذاشته و می‌مکد، دیده‌اید.
این بازتاب علاوه بر اینکه می‌تواند در غذا خوردن به او کمک کند، تنفس او را نیز هماهنگ می‌کند. زمانی که نوزاد به حدود سن دو ماهگی می‌رسد، یاد می‌گیرد که این بازتاب را کنترل کند و از این به بعد مکیدن‌های او ارادی و با خواست خودش خواهد بود.
بازتاب گونه
نوزاد از لحظه تولد به دنبال نیاز اصلی خود یعنی غذا خواهد بود و به کمک این بازتاب می‌تواند منبع غذایی خود را پیدا کند. اگر می‌خواهید این بازتاب را در فرزند تازه متولد شده خود ببینید، کافی است با انگشتتان گونه او را لمس کنید، خواهید دید که سرش را به سمت انگشت شما می‌چرخاند و رفلکس مکیدن را انجام می‌دهد. این رفلکس مخصوصا برای نوزادانی مفید است که از شیر خشک تغذیه نمی‌کنند و منبع غذایی‌شان شیر مادر است. زیرا از این طریق می‌توانند پستان مادر خود را پیدا کنند و در دهان خود قرار دهند.
نوزادان در ابتدا با مهارت خیلی بالایی این کار را انجام نمی‌دهند و از هر چند بار تلاش برای یافتن پستان، تنها یک بار موفق می‌شوند، اما پس از سه هفتگی مهارت لازم را کسب می‌کند و با موفقیت منبع غذا را پیدا می‌کنند. در 4 ماهگی نیز این بازتاب به طور کامل محو میشود زیرا کودک دیگر نیازی به آن ندارد.
بازتاب چنگ زدن
اگر انگشت خود را در کف دست یک نوزاد تازه متولد شده قرار دهید، می‌بینید که انگشتانش را خیلی محکم به دور انگشت شما حلقه می‌کند. رفلکس چنگ زدن به حدی قدرت دارد که اگر انگشتتان را در کف دست نوزاد قرار دهید، به دشواری می‌توانید آن را از چنگ او خارج کنید. این بازتاب به طور معمول در حدود 5 یا 6 ماهگی از بین می‌رود .
بازتاب قدم زدن
نوزادتان را به حالت ایستاده نگه دارید در حالیکه زیر بغل او را گرفته‌اید (مراقب باشید که سر او را نیز نگه دارید)، اجازه دهید کف پاهایش سطح زمین را لمس کند، خواهید دید که او در عالم خیال خود شروع به قدم زدن می‌کند و پاهایش را شبیه به حالت راه رفتن، حرکت می‌دهد. این رفلکس در حدود 2 تا 5 ماهگی ناپدید میشود اما این به معنی از بین رفتن کامل آن نیست، بلکه هنگامی که کودک در 1 سالگی شروع به راه رفتن می‌کند، در واقع از چیزی که از این رفلکس در حافظه‌اش مانده است، استفاده می‌کند.
بازتاب مورو
به نظر می‌رسد که در گذشته و در زندگی‌های اجدادمان این بازتاب در زنده ماندن کودک نقش اساسی داشته است. کودک در دوران بارداری مادر و در 28مین هفته بارداری، به تمرین این مهارت می‌پردازد. پس از تولد، این بازتاب در 1 ماهگی به اوج می‌رسد و در 2 ماهگی شروع به ناپدید شدن می‌کند.
بازتاب مورو که با نام بازتاب وحشت نیز شناخته میشود، زمانی اتفاق می‌افتد که چیزی باعث ترس کودک شود، که معمولا شامل سه مورد تغییر ناگهانی در وضعیت سر نوزاد، یک تغییر دمای ناگهانی و یا یک صدای وحشتناک میشود. در صورتی که به دلیل یکی از موارد ذکر شده نوزاد دچار وحشت شود، پاها و دستان خود را می‌کشد و سپس آنها را جمع می‌کند و دستان خود را مشت می‌کند، شبیه به حالتی که انگار می‌خواهد کسی را در آغوش بگیرد.
بازتاب بابینسکی
رفلکس بابینسکی یا کف پا، از همان بدو تولد در نوزاد وجود دارد و برای مشاهده آن می‌توانید با یک شی صاف کف پای نوزاد بکشید، در چنین شرایطی او انگشت‌های پایش را به سمت بیرون خم می‌کند. این رفلکس تا حدود 1 تا 2 سالگی کودک قابل مشاهده است و پس از آن تغییراتی می‌کند، یعنی از دو سالگی تا آخر عمر در صورت لمس کف پا، انگشتان به سمت داخل پا خم می‌شوند.
دیدگاه خود را بنویسید